Pieterpad: Braamt – Millingen aan de Rijn (25 km)

29 april 2025

De etappe van Braamt naar Millingen aan de Rijn is organisatorisch de lastigste. Het is de langste route van het Pieterpad en het traject wordt onderbroken door een veerpontje dat elk uur één keer heen en weer vaart om wandelaars en fietsers naar de overkant van het water te brengen. Camping De Rijnhof in Millingen aan de Rijn wordt de uitvalsbasis voor de komende dagen. Dat is niet evident want het startpunt van de etappe ligt in Braamt. Dat betekent dat we twee keer op dezelfde dag over het Bijlands Kanaal moeten. Anderzijds geeft het meer rust omdat het kampeerterrein ook voor de volgende etappe een geschikte locatie is. Er is leuk nieuws! Axel, mijn oudste zoon, komt mij vergezellen op dit traject. Maar eerst moeten we in Braamt geraken. Het openbaar vervoer is een ramp. Koen is de redder in nood, al moeten we zelf ook een inspanning leveren. Het veerpontje vervoert alleen fietsers en wandelaars. Een auto moet maar liefst 33 kilometer omrijden om de overkant te bereiken. Nog voor de etappe start, hebben we al 2,5 kilometer in de benen tot bij de afgesproken opstapplaats.

Koen is niet alleen een goede chauffeur, maar ook een boeiende verteller. Op weg naar Braamt beschrijft hij de geschiedenis van deze regio en hoe de grenzen tussen Duitsland en Nederland in het verleden meermaals veranderden door de grillige Rijn. Aan de ene kant ligt Duitsland en aan de andere kant ligt Nederland. Dat klinkt logisch, maar de geschiedenis vertelt een ingewikkelder verhaal. Het zorgt tot op de dag van vandaag voor verwarring. De Rijn komt Nederland binnen bij Lobith. Dat hebben de meeste Nederlanders zo op school geleerd, maar dat klopt al eeuwen niet meer. Toen de Rijn nog door Lobith stroomde, hoorde de gemeente bij Duitsland. En toen Lobith Nederlands werd, stroomde de Rijn via Spijk naar Tolkamer. In het begin van de achttiende eeuw veranderde de loop van de rivier na een dijkdoorbraak. Vanaf toen werd in Tolkamer tol betaald. Soms was Tolkamer de grens en soms weer niet. In dit strategisch belangrijke gebied werd vaak gevochten. Niet alleen de grillige Rijn veranderde soms de grenzen maar ook de verschillende veroveraars. Ook de mensen grepen in. Er werden kanalen uitgegraven om de rivieren te verleggen. Daardoor veranderde het landschap tijdens de achttiende eeuw ingrijpend. Lobith kwam aan de andere kant van het water te liggen, evenals enkele andere dorpen die samen het Gelders Eiland vormen. Voor een groot deel is dit nu natuurgebied. Wat ooit de Rijn was, is tegenwoordig nog maar een klein stroompje, namelijk de Oude Rijn.

Deze Pieterpad etappe flirt voortdurend met de Duitse grens. Bij gebrek aan douanekantoren is het niet altijd even duidelijk waar die nu precies ligt. Aan beide kanten van de grens wordt zowel Nederlands als Duits gesproken. Er rijden evenveel auto’s met Duitse als Nederlandse nummerplaten. De bewoners zijn een mix van beide nationaliteiten.

Vanuit Braamt begint het pad bijna onmiddellijk licht te stijgen om vervolgens de heuvelflanken van het Bergherbos te bereiken. Het heuvelachtige landschap is ontstaan door de opstuwing van gletsjers in de ijstijd. De hoogste piek van het Bergherbos is de Hulzenberg op 82,4 meter in Stokkum. Maar het kan nog hoger als je de houten Uitkijktoren Hulzenberg beklimt. De toren werd uitsluitend gebouwd met hout uit het bos. Wie de 104 treden trotseert, heeft een prachtig uitzicht op de omgeving. Het uitkijkplatform staat op een hoogte van 108,9 meter. Dat is best hoog voor Nederlandse begrippen.

Langs de Stokkumse wandelpaden in het Bergherbos ligt een gevarieerd landschap van heide, bomen en grassen. Er is zelfs een plek waar een viertal reptielensoorten goed gedijen. In deze tijd van het jaar is de natuur gehuld in prachtige groene kleuren en op deze zonnig dinsdag klopt het plaatje helemaal.

Na de snelwegbrug over de A12, wandel je vrijwel ongemerkt Duitsland binnen via de aspergevelden waar de oogst volop aan de gang is.

In Elten staat een kerk op de top van de Eltenberg met twee obelisken op de voorgrond. De oorsprong van het gebouw dateert al uit de tiende eeuw. De obelisken zien er een stuk nieuwer uit en maar goed ook. De klimmer in Axel ontwaakt plots. Als dat maar goed komt…

31 juli 1963 was een bijzondere dag in Elten. Na de Tweede Wereldoorlog werd het dorp bij Nederland ingelijfd ter compensatie van het oorlogsleed dat nazi-Duitsland had veroorzaakt. Deze grensverschuiving bleef jarenlang onderwerp van onderhandelingen. Uiteindelijk kwamen beide landen tot een akkoord. Voor een grote som geld werd Elten opnieuw Duits grondgebied. De overdracht was gepland voor 1 augustus 1963. Alerte Nederlandse en Duitse handelaren roken hun kans. In de laatste dagen van juli verzamelden honderden vrachtwagens, gevuld met boter, koffie en andere producten zich in het dorp. Deze goederen waren in Duitsland fors duurder dan in Nederland. Leegstaande huizen, schuren en andere gebouwen werden tot de nok gevuld met handelswaar terwijl de douane de andere kant op keek.

Via grensrivier De Wild gaat de tocht weer naar Nederland. Even verder staat een “uitblaashuisje” waar wandelaars en fietsers kunnen verpozen. In een mooi aangelegd tuintje staan enkele banken en bij regen kan je binnen schuilen.

Tolkamer is het laatste stadje voor de veerpont naar Millingen aan de Rijn. Het is warm en we hebben al enkele uren zin in een drankje of een ijsje op een leuk terras. In Tolkamer vinden we eindelijk wat we zoeken. De rust is dubbel en dik verdiend omwille van de extra kilometers voor en na de veerpont. In plaats van de reguliere 25 kilometer, deden we er iets meer dan 30.

Nog 202 kilometer te gaan…