Dieper in de menselijke ellende. Nazi, Stasi en een warme ontmoeting met Sabeen Mahmud.

Door gastblogger Martin Van Camp

Die ochtend op de camping! Nogmaals genoten van een heerlijk ontbijt met een lekkere koffie en klaar om opnieuw die wonderbaarlijke stad Berlijn trachten te doorgronden. Ik moet eventjes terug naar gisteren want misschien willen sommige lezers wel gebruik maken van de tips die we geven. We hebben bijna alles te voet gedaan, wat resulteerde in blaren op de voeten. Wat wil je als je dagelijks bijna twintig kilometer stapt en slentert op simpel schoeisel?

We hebben van een heerlijke warme Tapas-maaltijd genoten bij “Tapas y Mas” in de Neue Grünstrasse 17 (http://www.tapasymas-berlin.de/) en genoten van een lekker wit wijntje Diez Siglos – Verdejo 2018. Vooraleer terug naar de camping te gaan zijn we op zoek gegaan naar een unieke cocktailbar. Uiteraard is dat niet moeilijk. Want als Berlijn ergens de hoofdstad van is, dan is het zeker van het nachtleven. Het terras van Bar Becketts Kopf was helaas volzet en op deze zwoele avond wilden we echt niet binnen zitten. Een paar huizen verder voldeed Café Crossroads op de hoek van Gneiststrasse 10 en de Pappelallee in de hippe wijk Prenzlauer Berg prima met Daikiri en Fifi cocktails. Toffe bar met een collectie schitterende flessen achter de toog en lekkere funky jazz die uit de speakers galmde, hmmmm.

De nachten zijn toch wel kort. Laat onder de wol en vroeg uit de veren. Maar op zondag 11 augustus 2019 was ik “a man with a mission”. Voor mij zou dit een heel belangrijke en misschien wel emotionele dag worden. ’s Avonds stond er immers, zoals reeds gezegd, de vertoning van After Sabeen gepland in Rollberg-Kinos. Maar eerst wou ik Ingrid nog ergens anders naartoe brengen.

Het is vermoed ik nog niet uitgegroeid tot een must see voor mensen die op city trip naar Berlijn gaan. Persoonlijk staat het voor mij op dezelfde lijn als Bernauer Strasse en de hele geschiedenis van de muur, nu vandaag exact 58 jaar geleden (13 augustus 1961). Verplichte kost dus. Na het einde van de tweede wereldoorlog werd Berlijn in 4 zones verdeeld (dit was eveneens het geval in Wenen), een Amerikaanse, een Britse , een Franse en een Russische. In 1949 werd de DDR opgericht en die stond volledig onder invloed van de USSR. En als twee invloedssferen zo dicht opeen zitten (westen versus communisten) dan is spionage niet veraf. En wie spionage zegt, zegt Stasi (Ministerium für Staatssicherheit MfS kortweg Stasi). We nemen de S-Bahn tot aan de Frankfurter Allee en vandaar stappen we tot dit zeer enge museum.

“Het Stasi-museum is een onderzoeks- en herinneringscentrum aan de politieke dictatuur van voormalig Oost-Duitsland. Het museum ligt in de Oost-Berlijnse wijk Lichtenberg en zit in Haus 1 van het grote gebouwencomplex dat de Stasi destijds bezat. Dit complex is het voormalige hoofdkwartier en bestaat uit meer dan 22 grote en kleine gebouwen. De Stasi is een van de meest beruchte communistische geheime diensten die we kennen en wordt vaak in één adem genoemd met de Gestapo en de KGB. Het Ministerium für Staatssicherheit werd vrijwel tegelijkertijd met de oprichting van de DDR opgericht en kwam al snel onder leiding van Erich Mielke, een keiharde communist die zijn opleiding bij de KGB in Moskou had genoten.Het museum vertelt hoe de Stasi ontstond, hoe ze werkten en hoe ze de Oost-Duitse bevolking terroriseerden. Ook kun je er de oude werkkamer van Stasibaas Erich Mielke en vele andere bijzondere voorwerpen bekijken.” Uit: Wattedoeninberlijn.nl

Als je weet dat de Berlijnse Muur nog maar 30 jaar geleden gevallen is om het zo te zeggen en de praktijken van de Stasi geleidelijk aan meer en meer het licht begonnen te zien, dan kan je je voorstellen wat dit wel moet geweest zijn voor een simpele Wolfgang met de pet. Plots besef je dat je niemand meer kan vertrouwen, want iedereen kan een verklikker zijn. Ik heb het museum voor de eerste maal drie jaar geleden bezocht en opnieuw raakt het me even hard als toen. En dan moet je even rust nemen van dit alles.

Uber werkt in Berlijn, Ingrid bestelt er eentje en 5 minuten later staat die voor onze voeten en brengt hij ons onder begeleiding van radio Jam FM tot de East Side Gallery. Het bekendste en langste deel van de overgebleven Berlijnse Muur is het deel dat bekend staat als de East Side Gallery, langs de Mühlenstrasse tussen het Ostbahnhof en de Oberbaumbrücke.

Over een lengte van 1316 meter kan je het werk bewonderen van 118 kunstenaars uit 21 landen. De kunstenaars geven hun visie op de politieke situatie in Berlijn in 1989/1990. Doorheen de jaren zijn grote stukken beschadigd of vervaagd. In 2000 en in 2008 werden laklagen aangebracht om ’s werelds langste open air kunstwerk in goede staat te houden. Tip van de Maarten: Als je iets van de geschiedenis van Berlijn wil begrijpen, dan mag je nooit alleen maar East Side Gallery bekijken. Wat de muur was en om die echt te vatten moet je sowieso naar Gedenkstätte Berliner Mauer in de Bernauer Strasse in het stadsdeel Mitte gaan (iets dat wij dus gisteren hebben gedaan).

Und jetzt: spazieren und (fr)essen. Om toch een goed dagelijks wandelgemiddelde te hebben beslissen we om richting cinema te wandelen en daar in de buurt iets te zoeken om te eten en eventueel een cafeetje om wat te  verpozen na alle indrukken die Berlijn toch wel achterlaat. Ook al kom je er voor de eerste of de derde keer.

Eenmaal andermaal de teerling is geworpen en we eten vandaag Indisch. We doen het rustig aan, ik ga nog even kijken of de platenwinkel om de hoek werkelijk op zondag open is zoals mijn smartphone me zegt, maar helaas en we wandelen dan rustig verder richting cinema. Ingrid begaat voor de tweede maal een fout om geld af te halen aan die automaten waarmee ze je om je oren slaan. ATM-automaten zijn wreed vals en rekenen je extra kosten aan zoals de banken ons ook non stop in’t zak zetten en ons administratiekosten aanrekenen voor wat ze horen te doen, namelijk hun werk. Maar deze reis klagen we niet dus ook niet vandaag. Nog een laatste stop gemaakt in Café Laidak, een verademing van een lekker dwarsliggend café met heerlijk bier en wijn voor best wel schappelijke prijzen. Een glas witte wijn voor 3€, halve liter “lekker” bier eveneens voor 3€. In Berlijn kan dat dus.

En dan gaan Ingrid en ik naar de cinema en terwijl we aan het praten zijn hoor ik ergens een stem die ik vaag ken “Hey Martin, nice to see you”. Een Pakistaanse vriendin heet ons welkom en stelt ons voor aan Schokofeh Kamiz, de Berlijnse filmmaker, haar Belgische man en aan andere personen. En dan zie ik eindelijk Mahenaz Mahmud, de moeder van Sabeen Mahmud, waarmee ik al jaren correspondeer via messenger en email. Na 5 jaar is Pakistan voor mij plots weer zeer dichtbij.

Voor een volle zaal wordt het verhaal gebracht van Sabeen. Tot mijn verbazing wordt het een warm verhaal, een positief verhaal, een verhaal van kracht en van een sterke vrouw die nog steeds tot de verbeelding spreekt. Dit is een verhaal dat gerust door Rudi Vranckx zou mogen getoond worden. Ik zal dan ook een poging doen om deze documentaire naar België te halen. “When do you come to Pakistan” wordt mij tot driemaal toe gevraagd door Mahenaz. En ja, misschien ben ik pas nu terug in staat om te gaan. Nu pas kan ik de moord op haar achter mij laten en ook vooruit gaan. Ik heb door deze documentaire Sabeen veel beter leren kennen en dat voelt goed. Meer info: https://www.regioactive.de/kino/after-sabeen-berlin-premiere-rollberg-kinos-2019-08-11-xWnZ8mqr2L

Ingrid zei me nog waarom ik zo snel na de documentaire terug weg ging, maar ik ben niet zo goed om op zulke momenten me in de massa te begeven. Ik heb de filmmaker bedankt en heb Marvi en Mahenaz  beloofd dat de volgende keer we mekaar zien waarschijnlijk in Karachi zal zijn.

Dus gingen we terug naar Café Laidak en daar genoten we opnieuw van enkele heerlijke biertjes en lekkere wijntjes. Dit café is wel zeer speciaal. Je komt binnen in een rommelige en groezelige keet. Denk aan een bruine kroeg sfeer of een kraakpand ergens jaren ’80. Langsheen de zaak staan er op de stoep tafeltjes waar je tot middernacht buiten kan zitten. Het is allemaal zeer low budget, maar het ademt zulk een fantastische sfeer. Het café is verdeeld in twee vertrekken. In het eerste gedeelte heb je de toog, wat tafels en een paar zetels en in het andere deel vind je aan alle muren boekenrekken en een wirwar van geplaatste tafeltjes. Ik zou hier simpelweg de kroeg kunnen sluiten, dag na dag, zo inspirerend is het hier. Lang geleden trouwens dat je omgeven wordt door een rookgordijn. Adres? Wel vooruit dan:  Schankwirtschaft Laidak Boddinstrasse 42/43 12053 Berlin

Schol en slaapwel.