Buchenwald

3 juli 2021: Weimar – Buchenwald – Gera 93 km

In de buurt van de stad Weimar ligt het voormalige concentratiekamp Buchenwald verscholen in het groen. De vertaling van Buchenwald betekent beukenbos. Dit oorlogsmonument voorbij rijden zonder te stoppen is onmogelijk.

Het kamp werd opgericht in 1937 en was een van de eersten in zijn soort. Het was oorspronkelijk bedoeld voor de politieke tegenstanders van het nationaalsocialisme van Hitler en zware criminelen. Homoseksuelen, Joden, Zigeuners, getuigen van Jehova, asocialen en alles wat niet paste binnen de visie van het derde rijk vielen ook onder die noemer. In 1937 kwamen de eerste gevangenen al aan. Om de bereikbaarheid van het kamp te verbeteren werd een 5 km lange betonweg aangelegd die begint aan de voet van de Ettersberg tot aan de kamppoort met als opschrift Jedem das Seine.

Om tot bij het concentratiekamp te geraken neem ik dezelfde weg die onder de naam Blutstrasse (Bloedstraat) bekend staat. De weg werd in een ijltempo aangelegd door de gevangenen en kostte duizenden levens. Ter herinnering aan de vele doden is een stuk van de baan nog in originele staat. Pas aangekomen gevangenen werden hier te voet naar het kamp gejaagd met in hun kielzog de geweerkolven en honden van moordlustige SS’ers. Wie achterop raakte werd genadeloos doodgeschopt. Wie “geluk” had werd gewoon doodgeschoten.

Buchenwald was geen uitroeiingskamp zoals Auswitz. Er werden andere moordtactieken bedacht, oa Vernichtung durch Arbeit (vernietiging door werk). Gevangenen moesten urenlang werken zonder voedsel of gepaste kledij. Het kamp werd volledig gebouwd door de “gedetineerden”. Velen onder hen stierven van uitputting. Zogezegde medische onderzoeken of sadistische spelletje leidden ook vaak tot de dood. Verdere details bespaar ik. Ze zijn te lezen bij de talrijke infoborden in het kamp. Het concentratiekamp had oorspronkelijk geen eigen crematorium. Dat werd pas in 1940 gebouwd.

Gedurende het bestaan van het concentratiekamp werden er 238.979 mensen opgesloten. Daarvan kwamen er 56.545 om het leven. De cijfers komen van Wikipedia.

Naast het concentratiekamp bezoek ik ook de permanente tentoonstelling Ausgrenzung und Gewalt (Uitsluiting en geweld). Hier wordt het relaas van een aantal gevangenen verteld. Het verhaal van de Belgische verzetsstrijder Robert Maistriau blijft hangen. Samen met 2 studievrienden kwam hij op het idee om Joden te bevrijden uit de trein van Mechelen naar Auswitz. Door een SOS-sein te markeren op de spoorweg kwam de trein tussen Boortmeerbeek en Haacht tot stilstand. 231 gedeporteerden konden ontsnappen. In 1944 was Robert betrokken bij La Grande Coupure, een van de meest spectaculaire verzetsdaden tijdens de oorlog. Door vernielingen aan te brengen aan het hoogspanningsnet was de impact op de Duitse oorlogsindustrie enorm. De man werd voor deze actie opgepakt en hij kwam via enkele omzwervingen terecht in het concentratiekamp van Buchenwald. Dat de SS’ers niet wisten dat hij ook verantwoordelijk was voor de bevrijdingsactie uit de trein heeft waarschijnlijk zijn leven gered. Robert Maistriau overleed in 2008 in Sint-Lambrechts-Woluwe.

Na het bezoek aan Buchenwald rijd ik verder tot in Gera om te overnachten op Wohnmobilhaf en Gessenpark (https://www.gessenpark.de/). Het is een mooi aangelegde, dure parkeerplaats. Om gebruik te maken van toilet, douche, elektriciteit of water moet er bijbetaald worden met euromunten. Ik plas wel in de bus…