Konjic

27-28 augustus 2022: Konjic – Konjic 0 km

Konjic is met ongeveer 25.000 inwoners de grootste stad tussen Sarajevo en Mostar. De plaats ligt aan de Neretva rivier tussen de bergmassieven Bjelašnica, Prenj en Bitovnja en kortbij het Boračko- en het Jablanica meer. De stad heeft alles om uit te groeien tot een grote toeristische trekpleister voor elk type reiziger. De hotspots van Mostar en Sarajevo zijn vlot bereikbaar en de bergen, de rivier en kabbelende beken lenen zich uitstekend voor sportieve vakanties. Het culturele en historische erfgoed bevindt zich in en rond het stadscentrum.

Het meest in het oog springende bouwwerk van Konjic is de Ottomaanse brug uit 1682. De stenen boogbrug werd aan het einde van de 2de wereldoorlog opgeblazen door vluchtende Duitse troepen. De bogen liepen zware schade op maar de pijlers overleefden. De constructie werd tijdelijk hersteld. De “voorlopige” renovatie hield bijna 70 jaar stand. Pas in 2006 werd er werk gemaakt van een totale make-over. De tijdrovende en arbeidsintensieve werkzaamheden duurden maar liefst 3 jaar. Sinds 2009 pronkt het symbool van Konjic weer in al zijn glorie zoals in de Ottomaanse periode.

Een 2de historische en niet te missen plek nabij het stadscentrum is zonder twijfel Tito’s nucleaire bunker. Dit ondergrondse mega bouwwerk was tot 2011 nog topgeheim. Het is een van de best bewaarde historische monumenten uit het socialistische verleden van het voormalige Joegoslavië. De site is nog altijd militair terrein. Op eigen houtje een bezoek brengen, is moeilijk. Voor reservaties kan je terecht bij organisaties als Visit Konjic (https://www.visitkonjic.com/) en Travel Konjic (http://www.travelkonjic.com/). Ik bezocht de plek vorig jaar en het is zeker de moeite waard. Voor meer informatie, gebruik de zoekfunctie op de homepagina van de blog.

Deze keer maak ik kennis met het culturele erfgoed, nl het traditionele houtsnijwerk van Konjic. Het is een apart verhaal dat begint bij 2 families. De familie Nikšić was de voortrekker, iets later gevolgd door de Mulić familie. Zij beoefenen de kunst van het houtsnijden al 6 generaties lang. De geschiedenis gaat terug tot de 19de eeuw. Het is een tijdrovende bezigheid en het ontstaan ervan, gebeurde eerder toevallig. Mensen hielden van mooie dingen en begonnen als hobby te kerven in reeds bestaand meubilair. Dat leverde verrassende resultaten op. De arbeidsintensieve job werd oorspronkelijk thuis beoefend in de woonkamer. Dankzij de families Nikšić en Mulić, die beiden een atelier openden is het traditionele houtsnijwerk van Konjic vandaag nog springlevend. De ambacht floreert meer dan ooit en kreeg enkele jaren geleden een plek op de immateriële werelderfgoedlijst van Unesco. Om die erkenning te vieren opende de familie Nikšić het Zanat Houtsnijmuseum (https://zanat.org/about-us/zanat-woodcarving-museum/) in het oorspronkelijke huis met atelier. Achter de opbouw van het museum schuilt een doordacht concept. Het bezoek gaat door een lange gang, opgebouwd als een tunnel doorheen de tijd.

Het middelpunt van het museum is ingericht ter ere van alle houtsnijders die een bijdrage leverden aan het in stand houden van het beroep. Dat vraagt veel onderzoek. Voor een aantal inwoners was het een gewone, anonieme hobby. Traditioneel bewerkte stoelen rond een ambachtelijk tafeltje zijn omringd door een muur van moderne taboret stoelen. Op elk zitvlak zijn de namen, geboortedata en eventuele sterfdata vermeld van allen die de traditie levendig hielden. De zoektocht is na 10 jaar nog niet voltooid.

De kennis van het houtkerven werd doorgegeven van generatie op generatie. Verrassend genoeg veranderde er niets aan de houtsnijtechniek doorheen de jaren. Al vanaf de beginjaren werden meubels geëxporteerd naar Parijs en Milaan. De familie Mulić decoreerde ooit een stoel voor de paus. Toen het thuisatelier van de Nikšić familie te klein werd, groeide het uit tot een modern bedrijf op een andere locatie. Werknemers worden eigenhandig opgeleid door de firma. Ambachtelijk houtkerven vergt geduld, veel liefde voor het beroep en enig talent. Daardoor komt niet iedereen in aanmerking voor een job. Vroeger werd het beroep alleen door mannen uitgeoefend. Sinds kort zijn er ook 3 vrouwen aan de slag. Zij moeten niet onderdoen voor hun mannelijke collega’s. Omdat het werk zeer arbeidsintensief is, worden stukken meestal op bestelling gemaakt en geleverd. Naast de traditionele meubels is er vandaag ook een modern gamma in samenwerking met internationale ontwerpers.

Een bezoek aan het Zanat museum is voorlopig gratis. Een vriendelijke dame aan de balie begeleidt bezoekers op een vakkundige manier doorheen de geschiedenis van het houtsnijwerk in Konjic. In het museum worden houten kistjes en klein meubilair te koop aangeboden.