Srebrenica en hiken naar Banjska Stena in buurland Servië

28 – 29 september 2022: Blagaj – Sarajevo 127 km

30 september 2022: Sarajevo – Srebrenica 151 km

1-2 oktober 2022: Srebrenica – Srebrenica 0 km

Srebrenica is een hele oude stad in de bosrijke en heuvelachtige omgeving van de Guber vallei. De plaats kreeg zijn huidige naam van de Romeinen. De letterlijke vertaling van Srebrenica betekent zilverstad. Naast kostbare metalen waren geneeskrachtige mineraalbronnen jarenlang een belangrijke troef voor de industrie en het toerisme. Het rijke verleden is sinds 1995 helemaal naar de achtergrond verdwenen. Wie de naam Srebrenica vandaag googelt, komt steevast uit bij het trieste verhaal van de genocide. De toerist uithangen, past eigenlijk niet. En toch…

Als Joegoslavië in 1991 uit elkaar valt, ontstaat in Bosnië-Herzegovina een bloedige burgeroorlog tussen verschillende bevolkingsgroepen. Vanaf 1993 wordt de enclave Srebrenica beschouwd als veilig gebied. Duizenden moslims vluchten er naartoe. De Verenigde Naties sturen troepen naar het conflictgebied en hopen hiermee een staakt het vuren te bereiken. Het Nederlandse infanteriebataljon Dutchbat doet mee aan die operatie met als opdracht toezien op de veiligheid van de enclave. Het blijkt een onmogelijke opdracht. Als neutrale gevechtseenheid mogen ze geen kant kiezen. De VN troepen bezitten alleen lichte wapens die enkel mogen gebruikt worden om zichzelf te verdedigen. De Dutchbatters kunnen zich niet verweren bij de aanval op de enclave en luchtsteun blijft achterwege. Als gevolg van de falende strategie worden duizenden moslims vermoord tijdens de val van Srebrenica. De gebeurtenissen staan te boek als de grootste genocide in Europa na de 2de wereldoorlog. De Dutchbatters doen wat ze kunnen tijdens een onmogelijke missie maar worden jaren later medeschuldig verklaard aan de genocide en dat is onverteerbaar. Velen onder hen ontwikkelen onder andere daardoor een posttraumatisch stresssyndroom (ptss). Pas in juni van dit jaar volgen excuses, een ereteken en enige waardering voor de Dutchbat veteranen vanwege de Nederlandse premier Rutte.

Hier komt Rob Zomer in beeld. De man beleeft als 26-jarige Dutchbatter alles vanop de eerste rij. Hij dient onder de VN vlag tijdens de fatale gebeurtenissen en heeft enkele maanden na terugkeer te kampen met psychologische problemen. Rob vindt het belangrijk om er iets mee te doen en koopt in 2009 een bebost terrein in de heuvels van Srebrenica. Hij begint eigenhandig aan zijn project te timmeren. Zomerrust (https://www.zomerrust.nl/) probeert iets te betekenen voor Dutchbatters en andere oorlogsveteranen op de plek waar ze jaren geleden een onmogelijke opdracht vervulden. Sinds kort zijn ook geïnteresseerden zonder legerervaring welkom in zijn B&B met enkele camperplaatsen.

De 3 km lange toegangsweg om de B&B te bereiken, is een uitdaging. De eerste 1,5 km is verhard. Nadien volgt een heuvelachtig grint- en/of zandpad van zo’n 3 m breed. De enige angst bij aankomst is dat het niet de juiste weg naar Zomerrust is. Omkeren met een camper is op zo’n pad onmogelijk. Een wegwijzer is meer dan welkom voor een gerust gemoed.

Er volgt een hartelijk onthaal bij aankomst. Zomerrust hanteert een vaste prijs van 50 KM (25 €) per nacht voor alle gasten, inclusief ontbijt en avondmaal. Rob doet er alles aan om een comfortabel verblijf te garanderen. Samen met enkele andere gasten gaan we de volgende dag op pad door Srebrenica waarbij de dagdagelijkse ervaringen als Dutchbatter centraal staan. Rob geeft een inkijk in het leven van de Dutchbat eenheid tijdens de periode in Srebrenica. We bezoeken de voormalige militaire basis, een plek langs de straatkant waar de eenheid schuilt voor luchtaanvallen uit de omringende bergen en het herdenkingsmonument van Raviv Van Renssen die enkele dagen voor de val van Srebrenica sneuvelt. Rob bouwt en onderhoudt de herdenkingsplek op eigen initiatief.

De ex militair zet naast het droevige oorlogsverleden ook de troeven van Srebrenica in de verf. We bezoeken een mooi uitzichtpunt, een voormalige jagershut met restaurant, Romeinse ruïnes en de Banja Guber bronnen met geneeskrachtige eigenschappen. Helaas lopen de plannen om hier opnieuw een toeristisch oord van te maken niet zoals voorzien. Een groots bouwproject rondom de bronnen met hotels en restaurants staat voorlopig op pauze omwille van politiek geharrewar. Hopelijk komt er nog iets van…

Op eigen houtje bezoeken we het immense kerkhof en het memorial centrum.

Op dag 2 gaat het er iets vrolijker aan toe. Rob neemt me mee naar buurland Servië voor een prachtige wandeling in de natuur. We klimmen naar het 1065 m hoge Banjska Stena. Het wandelpad gaat door enkele weiden en bosrijk gebied. Onderweg treffen we een eenzame “bosstoel” en een zelfservice tentje met zeepjes, thee en schoonheidsproducten. De ingrediënten voor de zelfgemaakte producten komen rechtstreeks uit de natuur. Na het shoppen, stappen we verder naar het hoger gelegen uitkijkpunt.

Het eindpunt is een grandioos uitzicht op de kloof van de Drina en het Perućac stuwmeer. Aan de overkant van de rivier ligt Bosnië-Herzegovina. De kloof van de Drina is 36 km lang en meer dan 1000 m diep. Het stuwmeer strekt zich uit tot aan Višegrad. Vanuit het kunstmatige meer wordt water opgepompt naar het hoger gelegen Zaovine meer en teruggepompt voor de productie van elektriciteit, naargelang de behoefte. Dit gebeurt via een 9,5 km lange pijplijn. Het hoogteverschil bedraagt 600 m.

Ondanks de uiterst sombere geschiedenis van Srebrenica wordt het bezoek aan Zomerrust een rijke (soms trieste) ervaring onder het motto “Nooit meer oorlog”. Jammer genoeg schijnen leiders wereldwijd deze eenvoudige stelling nog steeds niet te begrijpen. Macht en geld spelen nog veel te vaak een rol. Een normaal mens zal er waarschijnlijk nooit iets van begrijpen.