3 – 4 oktober 2022: Sebrenica – Žepče 180 km
Vanuit Srebrenica gaat de Balkantrip richting het totaal onbekende Žepče. Ik ben er nog nooit geweest. De Park4Night app toont een leuke boerderijcamping met uitstekende reviews. Eco Farm Camping (https://eko-agro-farma.business.site/?utm_source=gmb&utm_medium=referral) ligt op een rustige plek, net buiten het dorp. In de buurt zijn reusachtige mysterieuze stenen, kasteelruïnes en een heel oud café. Dat is voldoende om in dit stukje Bosnië te duiken. Het onthaal op de boerderij is hartelijk. Er is een mooi grasveld, water, een toilet, een picknicktafel en een kleine winkel met huisgemaakte producten. De familie Mrkonjic spreekt vlot Engels en Nederlands. Dragan is bereid om chauffeur, gids en tolk te spelen tijdens een rondrit. Tina en ik zijn met ons gat in de boter gevallen… Nederlandse lezers mogen de betekenis van deze Vlaamse uitdrukking versturen per gefrankeerde briefkaart.
De eerste tussenstop ligt verborgen in de bossen rond Zavidovići. Er liggen gigantische ronde bollen in het bos. Tot nu toe zijn er 50 gelijkaardige stenen gevonden op 11 verschillende locaties op het grondgebied van de gemeente. Het fenomeen is uiterst zeldzaam. Enkel in Costa Rica is er sprake van gelijkaardige ontdekkingen. De Bosnische archeoloog Semir Osmanagic beweert dat het om de oudste bollen gaat, door mensenhanden gemaakt. De reputatie van de man is een beetje omstreden. Hij is ook de ontdekker van de Bosnische piramides in Visoko. Net zoals bij de piramides wordt ook dit keer zijn verhaal in twijfel getrokken. De archeoloog wordt ietwat spottend de Bosnische Indiana Jones genoemd. Andere wetenschappers beweren dat het simpelweg om een verhard stuk grond gaat, gevormd door de natuur. Dat is natuurlijk heel wat minder spannend. Het is een schitterende plek in de natuur met een leuk bosrestaurant. De plaats is niet bereikbaar per camper. Het is een betere optie om te parkeren bij supermarkt Mrki in de straat Podubravlje. Volg van daaruit 1,5 km de borden met het opschrift kamena kugla (stenen bal) en oordeel zelf…
Na een lekkere kop koffie rijdt Dragan naar Maglaj. De naam betekent mist. De stad met ongeveer 25.000 inwoners ligt aan de Bosna. Er hangt vaak ochtendnevel die opkomt vanuit de Bosna vallei. Alleen de toren van de middeleeuwse vesting op de top van de heuvel is dan zichtbaar. Dat zorgt voor een mysterieus uitzicht. Op een zonnige namiddag zoals vandaag is er weinig van te merken. Het oude stadsgedeelte van Maglaj ligt aan de rechterkant van de rivier en staat bol van Ottomaanse invloeden. Parkeren kan op het plein aan de Kuršumlija moskee uit 1560. De beste optie is om via de steile heuvel te voet naar boven te gaan langs traditionele Turkse huizen met overhangende bovenverdieping. De kleine Sukija moskee met een houten minaret aan de linkerkant is waarschijnlijk nog ouder dan de grote moskee op het plein. Op de top van de heuvel staat de vrij toegankelijke middeleeuwse burcht met klokkentoren. De vesting werd vermoedelijk aan het einde van de 14de eeuw gebouwd. Vanaf het kasteel heb je een geweldig uitzicht over de rivier en omgeving. Het kanon vooraan in beeld wordt volgens Dragan nog steeds gebruikt tijdens de ramadan om aan te kondigen wanneer de zonsondergang intreedt en etenstijd begint.
Na de afdaling staan we te popelen om een typische Bosnische koffie drinken in het oudste café van Maglaj tegenover de Kuršumlija moskee. De deur is dicht en binnen is het donker. Dragan informeert bij de buurvrouw wat er loos is. Een telefoontje van de dame doet wonderen. Een van de eigenaars opent speciaal voor ons de deuren. Hij vertelt het verhaal van Maglaj’s beroemdste café met enige nostalgie. Cabrina Kafana heeft definitief de deuren gesloten na de coronapandemie. Het interieur is al tientallen jaren hetzelfde en de foto’s aan de muren vertellen een hele dorpshistorie. Husein Obralić was de allereerste uitbater. Hij opent het café vlak na de eerste wereldoorlog. Zijn zoon Mehmed neemt het café over op 13-jarige leeftijd. Mehmed wordt opgevolgd door kleinzoon Muhamed begin jaren 90. In de zaak wordt gedurende een ganse eeuw geen druppel alcohol geschonken. Gebak, koffie gemaakt op traditionele wijze, thee en limonade zijn de enige verkrijgbare producten. Sociale contacten staan centraal. Er worden vaak gezelschapspelletjes gespeeld zoals backgammon, schaak of domino. Internet is uit den boze. Tijdens de burgeroorlog wordt Cabrina kafana noodgedwongen gesloten omwille van de oorlog. De kroeg is dan compleet verwoest. Pas in 2006 volgt de wederopbouw. De heropening gebeurt ditmaal door zus Seka en haar man. In 2019 wordt nog uitbundig de 100ste verjaardag gevierd. Een hele eeuw lang blijft de uitbating binnen dezelfde familie. De coronapandemie maakt daar voorgoed een einde aan. Na de lockdown is, heropenen geen optie meer. De meeste klanten behoren tot de oudere generatie en vormen een risicogroep. Afstand houden is in dit concept ondenkbaar. Er is geen opvolging binnen de familie. Momenteel staat het pand leeg. Het wordt soms verhuurd voor feestjes. Kandidaat overnemers zijn er wel maar die willen graag het interieur veranderen. De familie wil kost wat kost de oorspronkelijke inrichting behouden omwille van de herinneringen. Het lijkt wel een klein museum. Er hangt een mooie fototentoonstelling, een verzameling van oude koffiekopjes en koffiemolens, de oude prijslijst,… De 100 jaar oude koffiemachine staat in een hoek onder het familieschilderij nog steeds te pronken. Er hangt heel veel nostalgie in de lucht.
Toeren met ons busje - Ingrid Vertessen 