Wilde paarden in Livno

7 oktober 2022: Konjic – Livno – Grabovica 149 km

Livno ligt op de grens van het Krajina gebied in het noordwesten en het zuidelijke Herzegovina. De stad telt ongeveer 35.000 inwoners en staat bekend om Livanjski kaas die er in grote hoeveelheden geproduceerd wordt. Het belangrijkste historische bouwwerk is de Ottomaanse Duman brug over de Bistrica rivier. Boven de stad Livno ligt het Kruzi plateau op 1200 m hoogte. Deze uitgestrekte hoogvlakte van maar liefst 150 km² begint aan de voet van de 2006 m hoge Cincar berg. Het is de thuisbasis van de Bosnische wilde paarden en de hoofdreden om naar Livno af te zakken. Op de aanrijroute naar de bestemming staan gevaarsborden die duiden op hun aanwezigheid. Ze staan er niet zomaar. Als ik uitstap om een foto te nemen van het bord, moet ik over de paardendrollen heen stappen.

Wilde paarden is eigenlijk niet de juiste benaming voor de dieren. Ze zijn eerder vrij rondzwervend. De paarden zijn van oorsprong namelijk helemaal niet wild. De Bosnische mustangs zijn de nakomelingen van hun tamme soortgenoten die vroeger in de regio werden gebruikt voor de landbouw. Door de mechanisatie in de 70-ger jaren van de vorige eeuw werden de dieren vervangen door tractoren en andere machines. De paarden werden vrijgelaten op de hoogvlakte. Ondanks barre winterse weersomstandigheden slaagden ze erin om te overleven en zich voort te planten. De huidige populatie bestaat vermoedelijk uit een 700-tal exemplaren.

Het Kruzi plateau ligt in onherbergzaam gebied. Er zijn geen verharde wegen. Het heuvelachtige graslandschap is een typisch karstgebied met bijbehorende zinkgaten. Terreinwagens zijn noodzakelijk. Continental Adventure (https://continentaladventure.net/) is een van de organisaties die excursies verzorgt in deze contreien. We mogen aansluiten bij een Kroatische familie die de 91ste verjaardag van opa viert met een fotosafari naar de wilde paarden. Met een knalrode jeep verlaten we al snel buiten Livno de verharde weg om verder te klimmen naar het Kruzi plateau. De uitgestrekte hoogvlakte is amper bewoond. Er staan enkele boerderijen zonder elektriciteit of stromend water. De inwoners leven van de veeteelt en bereiden zich grondig voor op strenge en sneeuwzekere winters. Het gebied ligt soms maanden afgesloten van de bewoonde wereld.

Het uitzichtpunt Drulj met panorama op de Glamočko polje vallei is de eerste tussenstop. De kloof is ongeveer 45 km lang en eindigt aan de stad Glamoč. De totale oppervlakte bedraagt 62,43 km². De uitgestrekte kloof is aan het eind van de zomer helemaal opgedroogd. Tijdens de wintermaanden vult de vallei zich weer langzaam met water. Opa klautert als een jong veulen op het dak van de jeep en laat zich uitgebreid fotograferen.

Na het uitzichtpunt Drulj hotsen we met brullende motor voort over de woeste grasvlakte op zoek naar rondzwervende paarden. We schudden heen en weer in de laadbak van de jeep. Terwijl iedereen zich zo goed mogelijk probeert vast te houden, staat opa voortdurend recht om het uitzicht te bewonderen. De man heeft duidelijk geen last van evenwichtsstoornissen. Hij geniet zichtbaar van zijn verjaardagstrip. De paarden laten niet lang op zich wachten. Een kleine kudde verzameld rond de jeep. De zak brood die het gezelschap opent, doet wonderen. De dieren zijn makkelijk te benaderen en leveren prachtige beelden op.

Livno beschikt nog niet over campings of camperplaatsen. Parkings zijn de enige mogelijkheid om te overnachten. Officieel is het in Bosnië-Herzegovina verboden om wild te kamperen, maar geen haan die er voorlopig naar kraait. Langs de kant van de weg slapen, is niet de meest aangename optie. In Grabovica, 25 km verder ligt Eco Selo Grabovica. Het is een toeristisch complex aan het Buško Blato-meer op 716 m hoogte. Blato betekent modder of moeras. Tot 1972 was deze regio nog gewoon landbouwgrond. Er werd een kunstmatig stuwmeer aangelegd door het dorp Buški Blat onder water te zetten met de bedoeling om de Kroatische kust van elektriciteit te voorzien. Bosnië-Herzegovina en Kroatië waren in die tijd nog gewoon Joegoslavië. Het is na de afscheiding nog steeds een gezamenlijk project. Het meer biedt onderdak aan tal van vis- en vogelsoorten. Er is een enorm toeristisch potentieel. Er worden allerlei watersporten beoefend in de zomermaanden. Het ecodorp Grabovica ligt op 300 m afstand van het water. Het hotelcomplex met restaurant, zwembad, tennisvelden, manege en dierentuin biedt campers de mogelijkheid om te overnachten voor de prijs van 10 KM (5€). Er zijn geen faciliteiten, maar de omgeving is prachtig. Het restaurantterras met uitzicht op het meer schenkt vanavond gratis een ongezien kleurrijke zonsondergang.